Τα κάλαντα είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και ένας από τους πιο ιδιαίτερους τύπους ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, πολύ στενά συνδεδεμένος με σημαντικές γιορτές του χρόνου. Στις παραδοσιακές κοινωνίες, τα κάλαντα τραγουδιόντουσαν σε διάφορες περιστάσεις (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα, Λάζαρος, 1η Μαρτίου κ.λπ.), αλλά στις μέρες μας μόνο τα κάλαντα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι ευρέως διαδεδομένα. Κατά καιρούς έχουν εκδοθεί αρκετές συλλογές με κάλαντα από όλη την Ελλάδα και έχουν κυκλοφορήσει αξιόλογες εκδόσεις με ηχογραφήσεις. Οι ηχογραφήσεις αυτές, ωστόσο, είναι συνήθως σύγχρονες επανεκτελέσεις, συχνά με πλούσια ενορχήστρωση και με συντελεστές που δεν προέρχονται από την περιοχή προέλευσης του τραγουδιού. Είναι σχετικά λίγες οι περιπτώσεις όπου τα κάλαντα τραγουδιούνται από ντόπιους, αντικατοπτρίζοντας πιστά το ιδιαίτερο μουσικό και γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του εθίμου σε κάθε τόπο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η δημοσίευση “Ανοίξτε την πόρτα σας! – Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Κάλαντα Φώτων / Αρχείο Σίμου Καρά 1958 – 1976” είναι ιδιαίτερα πολύτιμη και έχει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς περιλαμβάνει εκατοντάδες κάλαντα, σε ηχογραφήσεις που έγιναν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (Μικρά Ασία, Δυτική Θράκη, Αττική, Αττική, Κρήτη, Δωδεκάνησα, Ανατολική Θράκη, Ρούμελη, Μακεδονία, Ήπειρος, Επτάνησα, Βορειοανατολικό Αιγαίο, Πελοπόννησος, Κυκλάδες, Θεσσαλία, Εύβοια, Βόρειες Σποράδες, ακόμα και στην Καππαδοκία), ενώ τραγουδιούνται αποκλειστικά από ντόπιους.
Η δεύτερη επαυξημένη έκδοση κυκλοφόρησε το 2019, από το ΚΕΠΕΜ (Κέντρο Έρευνας και Προβολής της Εθνικής Μουσικής) και περιέχει δύο CD με όλες τις ηχογραφήσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται σε ένα προσεκτικά σχεδιασμένο βιβλίο, το οποίο παρουσιάζει τις σχετικές πληροφορίες (στίχους, ιστορία και έθιμα για κάθε ένα από αυτά τα κάλαντα) με ιδιαίτερα δομημένο και λεπτομερή τρόπο. Η χήρα του Σίμωνα Καρά, Αγγελική Καρά, (που έφυγε από τη ζωή το 2020, σε ηλικία 97 ετών – γεννήθηκε στις 30.11.1923, στο χωριό Αμαλού της Ικαρίας) αναφέρει στον πρόλογο αυτής της σπουδαίας έκδοσης… “Έχουν περάσει ήδη 100 χρόνια από τότε που ο Σίμος (σ.σ. Καράς) ξεκίνησε με πάθος και επιμονή την έρευνα και καταγραφή της δημοτικής μουσικής του λαού μας. Από τη δεκαετία του 1950 έως τη δεκαετία του 1980 ταξιδέψαμε -μαζί- τρεις φορές σε όλη την Ελλάδα, καταγράφοντας με μεγάλη προσοχή όσα ανακαλύψαμε σε κάθε τόπο.
Όπου κι αν βρισκόμασταν, μαζεύαμε τα τραγούδια σαν πολύτιμο θησαυρό. Ανάμεσά τους ήταν και τα κάλαντα. Ένα έθιμο που τότε βρισκόταν ακόμη στην ακμή του. Δεν ήταν λίγες οι φορές που σε ένα χωριό συναντούσαμε δύο ή τρία διαφορετικά κάλαντα για την ίδια γιορτή. Μέχρι το 1957 τις καταγράφαμε σε χαρτί και αργότερα σε κασέτα. Έτσι σιγά σιγά συγκεντρώσαμε εκατοντάδες ηχογραφήσεις με κάλαντα από όλη την Ελλάδα. Αλλά αυτό που μας απασχολούσε δεν ήταν μόνο η ηχογράφηση τραγουδιών και μελωδιών. Μας απασχολούσε κυρίως το πώς η παράδοση θα επέστρεφε στους ανθρώπους που τη γέννησαν και πώς θα γινόταν κτήμα των νέων. Γι’ αυτό υπήρχαν οι ραδιοφωνικές εκπομπές. Γι’ αυτό έγινε η τιτάνια προσπάθεια με τη σχολή της εθνικής μουσικής, όπου χιλιάδες μαθητές γνώρισαν τη μουσική μας κουλτούρα. Και όσον αφορά τα κάλαντα, αυτό είναι που μας απασχολούσε. Πώς θα συνέχιζαν να ζουν, όχι μόνο στα χωριά αλλά και στις σύγχρονες πόλεις”.
