Ο Πετρολούκας Χαλκιάς ανήκει στο πάνθεον με τις μεγαλύτερες προσωπικότητες στο χώρο του ηπειρώτικου κλαρίνου. Με τεράστιο έργο και προσφορά στη διατήρηση και διάδοση της ελληνικής δημοτικής μουσικής και με πλέον των χιλίων τραγουδιών στο ενεργητικό του ως συνθέτης (συμπεριλαμβανομένου και των διασκευών σε δημοτικά κομμάτια και μελωδίες) ή στιχουργός.
Γεννήθηκε το 1934 στο Δελβινάκι, ένα ορεινό χωριό της Ηπείρου, με παράδοση στην αρχιτεκτονική της πέτρας και το πολυφωνικό τραγούδι. Η δική του οικογένεια, είχε τη δική της παράδοση σε μία άλλη τέχνη, αυτή του κλαρίνου, που μεταδόθηκε στον ίδιο και μέσω της δικής του πολύ μεγάλης επιθυμίας, παρά την προτροπή του πατέρα του, Περικλή (ήταν και ο ίδιος δεξιοτέχνης του κλαρίνου) να ασχοληθεί με κάτι άλλο, για να βιοποριστεί.
Όλα ήταν προδιαγεγραμμένα από τη μοίρα, αφού εκτός της μουσικής συνέχειας των οικείων του, δύο εξ αυτών θεωρούνται από τους πρωτομάστορες του κλαρίνου και της ηπειρώτικης μουσικής, γενικότερα.
Μοναδικός δάσκαλος του Πετρολούκα Χαλκιά, ήταν ο μεγάλος μουσικός του κλαρίνου, Φίλιππας Ρούντας, που είχε ξακουστή κομπανία στα Ζαγόρια. Δάσκαλος του Φίλιππα Ρούντα και μυθική, μεγαλύτερη φυσιογνωμία στο ηπειρώτικο κλαρίνο, κατά πολλούς, ήταν ο Κίτσος Χαρισιάδης, ο οποίος είχε –επίσης- συγγενική, σχέση με τον Πετρολούκα, ως πρώτος ξάδερφος με τον παππού του, από τη μεριά της μάνας του.
Στα 11 του χρόνια ο Πετρολούκας Χαλκιάς έφτιαξε το πρώτο αυτοσχέδιο κλαρίνο, από βουζιά (ξύλο που δεν έχει «καρδιά»). Όμως όλα είχαν πάρει το δρόμο τους, για να βγει μέσα από την καρδιά του μικρού Πέτρου, αυτό που γρήγορα έγινε μουσικό αγίασμα πάνω στα κλειδιά του κλαρίνου. Έγινε πασίγνωστος ως Πετρολούκας λόγω ενός τυπογραφικού… λάθους.
Στην κομπανία του Τάσου Χαλκιά -όπου όταν πρωτοπήγε στην Αθήνα- συνεργάστηκε με τον Αλέκο Κιτσάκη κι ένα βράδυ ένας θαμώνας τους έδωσε ένα τραγούδι, που έμελε να εκτινάξει τη φήμη τους στα ύψη. Ήταν το «Άσπρο τριαντάφυλλο κρατώ». Στην εκτύπωση του εξωφύλλου, όμως στη συντομογραφία του ονόματος, αντί για «Π» τυπώνεται «Τ» και όλοι νομίζουν ότι πρόκειται για τον Τάσο Χαλκιά. Με προτροπή του Σπύρου Περιστέρη και για να τον ξεχωρίζει ο πολύς κόσμος, ο Χαλκιάς «κολλάει» δίπλα στο όνομά του και αυτό του παππού του, Λουκά κι εγένετο το Πετρολούκας!
«Μόλις με άκουσε ο παππούς μου, με έστειλε στον Φίλιππο τον Ρούντα. Είχε 9 παιδιά και άλλο ένα εμένα 10. Η γιαγιά μου και η μάνα του Φίλιππα ήταν αδερφές. Μας λέει ο δάσκαλος «Για καθίστε, δεν μπορώ να δείξω στον καθένα από μία ώρα. Θα δείχνω σε έναν που μπορεί να τα καταλάβει γρήγορα και οι υπόλοιποι θα παίζετε ό,τι παίζει αυτός. Έλα εδώ εσύ, μου λέει». Τελευταίο με άφησε. Μου δείχνει και εγώ αμέσως το έπαιξα. «Α, το κατάλαβες γιατί το άκουσες πολλές φορές. Θα σου κάνω ακόμη ένα» Πάλι τα ίδια εγώ «Εντάξει» λέει ο δάσκαλος, «εγώ θα δείχνω στον Πέτρο και αυτός θα δείχνει σε εσάς. Ό,τι παίζει ο Πέτρος θα παίζετε και εσείς»
Σε ένα γάμο ο Ρούντας μέθυσε και δε μπορούσε να παίξει. Να δεις η τύχη μου πως ήταν, να με φέρει εκεί που έπρεπε να είμαι. «Τι θα κάνουμε τώρα, Φίλιππα τώρα;» τον ρώτησαν. «Φωνάξτε τον Πέτρο» τους λέει. Έρχονται στο σπίτι ώρα δυόμιση η ώρα τη νύχτα και με ξυπνάνε! Ήμασταν στρωματσάδα όλα τα παιδιά. «Σε θέλει ο δάσκαλός σου», μου λένε. Ούτε ήξερα γιατί με ζητάνε. Σηκώθηκα ντύθηκα και μου λένε «Πάρε το κλαρίνο και παίξε ότι σου ‘δειξε.» Τα να κάνω; Αρχίζω και παίζω, πολύ δυνατά. Έγινε χαμός! Χειροκροτήματα, λεφτά. Ο Φίλιππας κατά τις 6 ώρα του έφτιαξαν έναν καφέ σηκώνεται, μ’ ακούει και ρωτάει «Ποιος παίζει;» Αυτό ήταν. Με πιάνει και μου λέει. «Δεν χρειάζεσαι να σου δείχνω άλλο πια, θα έρχεσαι δίπλα μου».
Για το Μοιρολόι
«Πάντα ένα γλέντι στην Ήπειρο ξεκινάει με μοιρολόι, που πολλοί το θεωρούν ότι είναι συνδεδεμένο μόνο με τον θάνατο. Έχουν λάθος. Εμείς στην Ήπειρο δίνουμε ευχές. Στο μοιρολόι του γάμου λέμε «Σε τούτο σπίτι που ‘ρθαμε πέτρα να μην ραγίσει κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει». Τα λένε τραγουδιστά σε μοιρολόι. Όταν τελειώνει το γλέντι του γάμου, το πρωί και ξεχωρίζει η κοπέλα από την οικογένειά της, φεύγει από το σπίτι και πάει με τον άντρα της τότε παίζουμε το μοιρολόι της νύφης που ξεχωρίζεται από τη μάνα. Έχουμε όμως και το μοιρολόι της ξενιτιάς. Για τους ξενιτεμένους. Υπάρχουν μοιρολόγια για πολλές περιστάσεις της ζωής…».
Ηπειρώτικη μουσική
Οι μουσικές στον κόσμο είναι τρεις. Η πεντατονική, που είναι από τον καιρό των Αρχαίων Ελλήνων, η βυζαντινή, που μετά το Σχίσμα της Εκκλησίας με το γρηγοριανό μέλος έγινε η ευρωπαϊκή. Δεν μπορείς να διαβάσεις βυζαντινή αν ξέρεις μόνο ευρωπαϊκή μουσική. Η βυζαντινή όμως με την πεντατονική έχουν συγγένεια, γιατί όλη η Ελλάδα έχει τη βυζαντινή. Όμως, μόνο σε τέσσερις περιοχές της Ηπείρου, υπάρχει η πεντατονική. Στην Άρτα, την Πρέβεζα, τα Ζαγόρια γλεντάνε με βυζαντινή. Την πεντατονία την έχουν το Πωγώνι, η Δωδώνη, η Θεσπρωτία και η Κόνιτσα. Αυτά τα τέσσερα μέρη κράτησαν την πεντατονία και τη μετέδωσαν.
Πριν βγάλω το δίσκο «Μοιρολόγια και Γυρίσματα» με προέτρεπαν οι δημοσιογράφοι να βγάλω τραγούδια σόλο. Δεν ήθελα, όμως, ήμουν επιφυλακτικός. Σκεφτόμουν πως αν παίξω για τον κόσμο, θα πούνε οι μουσικοί το έχασε ο Πέτρος. Αν παίξω για τους μουσικούς θα πει ο κόσμος «πως έγινε ο Πέτρος έτσι;». Τη λύση μου έδωσε ο Λάμπρος Λιάβας, που μου πρότεινε να κάνω «ένα δίσκο για τον κόσμο κι ένα για τους μουσικούς». Έτσι κι έγινε. Εκεί έγραψα και το μοιρολόι για τον Τάσο Χαλκιά. Μέσα από την ψυχή μου. Η ηπειρώτικη μελωδία και μουσική είναι κάτι που ακόμη κανένας δεν έχει μπορέσει να αναλύσει. Είναι το άγγιγμα της ψυχής. Η ηπειρώτικη μουσική είναι αυτό που σ’ αγγίζει στην καρδιά.
Πηγή
Το κείμενο είναι απόσπασμα από τη σειρά συνεντεύξεων «Άλμπουμ της Ζωής του», σε επιμέλεια: Σωτήρη Μπέκα – Μαριάννας Παπάκη.
