Γράφει ο Μιχάλης Πολυχρόνης
Τον Απρίλιο του 2024 κυκλοφόρησε ένας δίσκος που ούτε λίγο, ούτε πολύ συνδέει την Ελλάδα, το Βέλγιο και την Δημοκρατία του Κονγκό και μας μεταφέρει 60 ολόκληρα χρόνια πίσω. Η κυκλοφορία «The Belgicains» μας ταξιδεύει στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας της μεγαλύτερης χώρας της αφρικάνικης ηπείρου, στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960.
Η ανεξαρτησία από το Βέλγιο δεν έκοψε τους δεσμούς με την ευρωπαϊκή μητρόπολη, αφού καλεί τους φοιτητές της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό να φοιτήσουν στα πανεπιστήμιά του. Εκείνοι επρόκειτο να αποτελέσουν την ραχοκοκαλιά της νέας κοινωνίας του Κονγκό και να γίνουν οι επιχειρηματίες, οι πολιτικοί αλλά και οι επιφανείς καλλιτέχνες του αύριο. Στους φοιτητικούς όμως χώρους, όπως συμβαίνει σε κάθε παρόμοια κοινότητα, θεριεύει η νοσταλγία για την πατρίδα. Έτσι πολύ σύντομα οι παρέες ξεκινάνε τις συγκεντρώσεις με μουσική υπόκρουση τους λίγους δίσκους (κυρίως 45 στροφών) που έχουν φέρει από την πατρίδα. Γρήγορα συνειδητοποιούν ότι αυτοί δεν ήταν αρκετοί. Η λύση έρχεται από τους ίδιους ή τουλάχιστον όσους είχαν κρυμμένη καλλιτεχνική φλέβα. Οι πρώτες φοιτητικές μπάντες δεν αργούν να εμφανιστούν με πρωταρχικό στόχο να δώσουν πνοή και να δυναμώσουν την συνεκτικότητα της Κονγκολέζικης φοιτητικής διασποράς στο Βέλγιο. Οι θεματικές επηρεάζονται έντονα από τη ζωή τους εκεί και ο ήχος ενσωματώνει όπως είναι φυσικό πολλά από τα δυτικά μουσικά ρεύματα πάνω στους ρυθμούς των οποίων κουμπώνουν με μαεστρία γνώριμοι αφρικάνικοι ρυθμοί όπως η κονγκολέζικη ρούμπα αλλά και η dynamic jazz η οποία ήταν γνωστή στο Κονγκό ήδη από τη δεκαετία του ΄50, αλλά και το ιδίωμα της λάτιν τζαζ που κάνει θραύση σε όλο τον κόσμο.
Την ίδια περίπου εποχή φτάνει στο Βέλγιο ένας πολύ επιδραστικός εκδότης και παραγωγός από την πατρίδα, ο οποίος έχει ελληνική ρίζα. Ο Nikiforos Kavvadias ως τότε διεύθυνε με επιτυχία την Ngoma Records στην πρωτεύουσα Κινσάσα, αλλά λόγω της πολιτικής αστάθειας αποφασίζει να μετακομίσει με τη γυναίκα και τα δύο του παιδιά στο Βέλγιο. Στην πατρίδα, με την Ngoma είχε υποστηρίξει πολλά επιτυχημένα ονόματα όπως τους Leon Bukasa και Wendo Kolosoy μεταξύ άλλων.
Στο Βέλγιο ο Niki συναντάει και απολαμβάνει τα νέα φοιτητικά γκρουπ των Los Nickelos και Yeye National. Έχει ήδη φτιάξει μια ολοκαίνουρια δισκογραφική, την Covadia και αναζητά νέους ταλαντούχους μουσικούς. Πεδίον δόξης λαμπρόν λοιπόν με όλα αυτά τα φρέσκα σχήματα που δεν αντιμετώπιζαν την ενασχόληση με τη μουσική ερασιτεχνικά αλλά (όπως φάνηκε αργότερα) πολλοί απ’ αυτούς που τα πλαισίωναν θα συνέχιζαν, συνεργαζόμενοι τα κατοπινά χρόνια με μεγάλα ονόματα, όπως συνέβη με τον Jean Pierre Nimy Nzonga των Yeye.
Βέβαια, μπορεί ο ήχος των 60 και πλέον ηχογραφήσεων (από τις οποίες μόνο 30 κυκλοφόρησαν εκείνη την εποχή) να ακουγόταν φρέσκος στα αυτιά της κονγκολέζικης κοινότητας του Βελγίου και η επιτυχία να ήταν δεδομένη ανάμεσα στα μέλη τους αλλά μην ξεχνάμε ότι για τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά αυτιά ήταν μουσική που την άκουγαν από αντίστοιχα αγγλικά, αμερικάνικα και γκρουπ από την κεντρική και Λατινική Αμερική. Δεν γινόταν ακόμα λόγος για έθνικ ή world ιδιώματα και οι δύο κύριοι «εξωτικοί» πόλοι ήταν από την Λατινική Αμερική και ανατολικά από την Ινδία και την Εγγύς Ανατολή. Ανάμεσα στα 1964-1968 ηχογραφήθηκαν λοιπόν αυτά τα 60 τραγούδια, έκαναν τον κύκλο τους και έγιναν τα περισσότερα αναμνήσεις εκείνων που δούλεψαν γι’ αυτά και διασκέδασαν μαζί τους.
Ο Steve Van Acker είναι dj, προγραμματιστής και συλλέκτης βινυλίων. Σε μία από τις εξορμήσεις του πριν από μερικά χρόνια πέφτει επάνω σ’ ένα από τα ξεχασμένα 45άρια της Covadia και ενθουσιάζεται. Περίεργος να μάθει την ιστορία που βρισκόταν από πίσω, καταλήγει στον Paul Cavvadias, τον γιό του Νικηφόρου, συνθέτης και αυτός. Ο Paul φρόντισε με μεγάλη προσοχή το αρχείο του πατέρα του. Έτσι 60 χρόνια μετά, δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία με τη συλλογή «Les Belgicains» (ονομασία που προέρχεται από το παρατσούκλι που έδιναν στους φοιτητές που σπούδαζαν στο Βέλγιο και κατάγονταν από το Κονγκό). Να ελπίσουμε ότι αυτή είναι η πρώτη συλλογή που κυκλοφορεί απ΄αυτόν τον ανεκτίμητο θησαυρό από τραγούδια φωτεινά, χαρούμενα, εξωστρεφή που θα λατρέψουν όσοι αγαπάνε τον ήχο των Vis A Vis και της θρυλικής Orchestra Baobab!!!
