Από τον Σωτήρη Μπέκα
Το να προσπαθήσει κανείς να διασκευάσει ένα πολύ παλιό δημοτικό τραγούδι, πόσο μάλλον μια παραλογή που φέρει μαζί της και μια ολόκληρη ιστορία, είναι ένα δύσκολο εγχείρημα, με πολλές προκλήσεις που πρέπει ένας μουσικός να αντιμετωπίσει. Ίσως η πρώτη από όλες είναι να αναρωτηθεί πόσο καλά έχει κατανοήσει την ουσία του συγκεκριμένου τραγουδιού και πόσο έτοιμη ή έτοιμος είναι να αποδώσει τον μουσικό πυρήνα, αλλά ταυτόχρονα να προτείνει και μια δική του προσέγγιση που θα δώσει νέα αναπνοή στο συγκεκριμένο κομμάτι.
Η Στέλλα Τέμπρελη και ο Θάνος Σταυρίδης μας παρέδωσαν σήμερα ένα πολύ επιτυχημένο παράδειγμα, στην βάση της πιο πάνω συνθήκης. Πρόκειται για το “Ο Κωσταντίνος ο Μικρός“, το πιο γνωστό τραγούδι από τα “Αναστενάρια”, αυτού του τόσο ιδιαίτερου εθίμου, που εκδηλώνεται κυρίως την 21η Μαϊου, του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και της Θράκης, και έχει ως κορύφωσή του την πυροβασία που ολοκληρώνει τον ιεροτελεστικό κύκλο των Αναστεναρίων.
Η Στέλλα Τέμπρελη (τσέλο) και ο Θάνος Σταυρίδης (ενορχήστρωση) επιτυγχάνουν να εισχωρήσουν βαθιά στο μελωδικό και στιχουργικό κέντρο του τραγουδιού, αποδίδοντας με μία πολύ στοχευμένη μουσική ερμηνεία την μυθοπλασία και τη δραματουργία του. Πολύ σωστά, έχει επιλεγεί μια πολύ λιτή μουσικά προσέγγιση με μόνο ερμηνευτικό όργανο το τσέλο, που έχει ένα εύρος από πολύ ψηλές έως πολύ μπάσες νότες. Αυτό το εύρος χρησιμοποιέιται θαυμάσια από τη Στέλλα Τέμπρελη.
Η σχεδόν δίλεπτη εισαγωγή χρωματίζει ένα τοπίο μυστηρίου και μας φέρνει προς το θέμα με ένα ηχοτοπίο που τη μια μας περιβάλει με μία υποβόσκουσα ένταση και ταραχή, και μία απλώνει πέπλο μιας χαρμολύπης. Στοιχεία που είναι πολύ βασικά για την τραγική και μεταφυσική ιστορία του “Κωνσταντίνου”.
Στη δεύτερη ενότητα, το θέμα περνάει σε πιο μπάσες νότες που μας μεταφέρουν την αίσθηση του έπους (όπως είναι ένα ακριτικό τραγούδι), και επίσης υποβόσκει η έννοια της μάχης, της αγωνίας ενός γενναίου. Αυτή η μελωδική γραμμή κρατάει τόσο, όσο για να αποδώσει το επιφανειακό νόημα της ιστορίας, διότι η αμέσως επόμενη ενότητα εισβάλει με εντελώς διαφορετικό μουσικό χαρακτήρα, που απλώνει πλέον το δράμα, χωρίς υπαινιγμούς. Με συνεχόμενες δοξαριές και γρήγορο ρυθμό η Στέλλα Τέμπρελη μας φέρνει μπροστά στη δραματική εξέλιξη της ιστορίας, που επαναπαύεται μετά από λίγο για να επιστρέψει στο βασικό θέμα του τραγουδιού “Ὁ Κωνσταντίνος ὁ μικρός, ὁ Μικροκωνσταντίνος, Μικρό ντόν εἶχ᾽ ἡ μάννα ντου, μικρό ντ’ ἀρραβωνιάζει, Μικρό ντόν ήρτε μήνυμα στο μπόλεμο να πάει.”
Το τραγούδι ως μέρος από τα Αναστενάρια βασίζεται στο στοιχείο της έντασης και της επανάληψης, διότι σε ό,τι αφορά στο έθιμο ο ρόλος του εξυπηρετεί την βύθιση των Αναστενέρηδων μέσα στα υπόγεια της τραγωδίας, ώστε να προετοιμαστούν για την κάθαρση και την υπέρβαση της Πυροβασίας.
Πολύ χαρακτηριστική και ευφυής η μουσική στιγμή, που διακόπτει τον ειρμό της ερμηνείας, και το δοξάρι χτυπάει τις χορδές του τσέλου, σαν κρουστό που ξεκινάει μια αντίστροφη μέτρηση και μεταφέρερει άσχημα μαντάτα. Σε μια δεύτερη ερμηνεία μπορεί κανείς να το αποδώσει και ως θρηνητική καμπάνα.
Το “Anastenariko (Thrakian Fire Dance)” καταλήγει με ένα γύρισμα στο εννιάσημο “Κάτω στην Αγιά Μαρίνη” που ακούγεται στο Κωστί της Ανατολικής Θράκης, επίσης ως μέρος από την ιεροτελεστία στα Αναστενάρια.
Το συγκεκριμένο κομμάτι είχε αρχικά γραφτεί για σόλο τσέλο, ώστε να ερμηνευτεί από τη Στέλλα Τέμπρελη στο ρεσιτάλ των εξετάσεών της στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, αλλά εδώ αποδεικνύεται πως πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα διασκευή, που μακάρι να αποτελέσει την αφορμή για τη δημιουργία ενός ολόκληρου άλμπουμ βασισμένου σε αυτή την ιδέα.
H Στέλλα Τέµπρελη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1992. Είναι απόφοιτη του Πανεπιστηµίου Μακεδονίας του τμήματος Μουσικής Επιστήµης και Τέχνης µε ειδίκευση στο βιολοντσέλο στην τάξη του Δηµήτρη Πάτρα και με βαθμό Άριστα. Το 2022 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας «Μουσικές Τέχνες» με κατεύθυνση την εκτέλεση Βιολοντσέλου. Σπούδασε βιολοντσέλο στο ωδείο «Μουσικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης» στην τάξη του Δηµήτρη Αλεξάνδρου απ’ όπου και πήρε το δίπλωµα βιολοντσέλου µε βαθμό Άριστα παµψηφεί, καθώς επίσης και ανώτερα θεωρητικά. Συµµετείχε στο Ευρωπαϊκό πρόγραµµα Erasmus στο ArtEZ Conservatorium στο Zwolle της Ολλανδίας στην τάξη των Jeroen Reuling και Κarlien Bartels. Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων και έχει συμμετάσχει σε συναυλίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το 2011, 2012, 2014 απέσπασε το Γ’, το Α’ και το Β΄ βραβείο αντίστοιχα στο διαγωνισμό Μουσικής Δωματίου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Μαζί με τον Θάνο Σταυρίδη, έχουν δημιουργήσει το ντουέτο “Tales from the Box” με το οποίο έχει πραγματοποιήσει πολλές συναυλίες τόσο εντός όσο κι εκτός Ελλάδας.
Έχει συνεργαστεί τόσο δισκογραφικά όσο και σε εμφανίσεις µε πλήθος Ελλήνων συνθετών και ερµηνευτών όπως το Νίκο Κυπουργό, το Γιώργο Καζαντζή, το Δηµήτρη Μαραµή, τον Χρόνη Αηδονίδη, τη Μαρία Φαραντούρη, τη Σοφία Αβραµίδου, το Θοδωρή Βουτσικάκη κ.α. Από το 2015 διδάσκει βιολοντσέλο σε ωδεία και σε μουσικά σχολεία της χώρας, ενώ από το 2021 εργάζεται ως μόνιμη καθηγήτρια στο Μουσικό Σχολείο Αθηνών.
Ο Θάνος Σταυρίδης γεννήθηκε στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης. Τα πρώτα του βήµατα στο ακορντεόν τα έκανε σε ηλικία 6 ετών. Σπούδασε ανώτερα θεωρητικά και είναι κάτοχος πτυχίων Αρµονίας, Αντίστιξης και Φούγκας. Έχει επίσης ασχοληθεί µε το σαξόφωνο, στο οποίο έφτασε στο επίπεδο διπλώµατος. Είναι απόφοιτος του Τµήµατος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης στον τοµέα της εθνοµουσικολογίας και πτυχιακή εργασία µε τίτλο: “Tο Ακορντεόν και η Τεχνική του στις Κοµπανίες των Ανατολικορωµυλιωτών στην Ελλάδα”. Ξεκίνησε την πορεία του στο χώρο στα πρώτα φοιτητικά του χρόνια, δουλεύοντας σαν ακορντεονίστας σε ρεµπετάδικα και διάφορα άλλα στέκια και µουσικές σκηνές της Θεσ/νίκης. Παράλληλα ασχολήθηκε µε την παραδοσιακή µουσική της Ελλάδας και γενικότερα των Βαλκανίων, ερευνώντας τον τρόπο µε τον οποίο χρησιµοποιείται το ακορντεόν είτε ως σολιστικό, είτε ως όργανο συνοδείας. Έχει πάρει µέρος σε πολλά φεστιβάλ φολκλορικής µουσικής τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Υπήρξε ιδρυτής της χορωδίας του Πολιτιστικού Συλλόγου Λαγκαδά το 1999, την οποία διευθύνει έκτοτε. Διδάσκει ακορντεόν σε ωδεία της Θεσ/νίκης και της περιφέρειας, ενώ έχει κάνει και σεµινάρια ελληνικής παραδοσιακής µουσικής στο εξωτερικό, ανάµεσα στα οποία και το φεστιβάλ ακορντεόν στη Σύρο όπου δίδαξε το καλοκαίρι του 2015. Διδάσκει ακορντεόν στο Τµήµα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου απ’ το 2010 εως και σήµερα, ενώ από φέτος διδάσκει και στο Μεταπτυχιακό τµήµα του Πανεπιστηµίου Μακεδονίας.
Έχει στο ενεργητικό του συνεργασίες µε πολλούς καλλιτέχνες τόσο της έντεχνης όσο και της jazz σκηνής, καθώς επίσης και µε διάφορες θεατρικές οµάδες. Ενδεικτικές συνεργασίες: Ευανθία Ρεµπούτσικα, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Γιώργος Νταλάρας, Σωκράτης Μαλαµας, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Ματούλα Ζαµάνη, Μάκης Σεβίλογλου, Εστουδιαντίνα, Γεράσιµος Ανδρεάτος, Μανώλης Μητσιάς, Εστουδιαντίνα, Theodosii Spassov, Peter Ralchev, Κώστας Θεοδώρου, Φλώρος Φλωρίδης, Παντελής Στόικος και πολλοί άλλοι.
Διαβάστε περισσότερα
https://thanosstavridis.com/
