Από τον Σωτήρη Μπέκα
Η αντίληψη της μουσικής και της επιδραστικής ομορφιάς της είναι πρωτογενές ένστικτο. Ένα εσωτερικό κάλεσμα για συγκίνηση. Ένα τέτοιο κάλεσμα, μοιάζει να υπάρχει σε πολλές εκφάνσεις μέσα στη φύση. Με ένα τέτοιο ερέθισμα ως αφορμή, δηλαδή τη γοητεία που ασκούν τα φυσικά στοιχεία και ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται τα έμβια γύρω μας, με αυτή την αμόλυντη ευαισθησία και ένα εύρος που συνήθως δεν είναι εύκολα αντιληπτό στον σύγχρονο άνθρωπο, ο Βασίλης Φιλίππου μουσικός και συνθέτης από την Κύπρο, σε συνεργασία με τον συνοδοιπόρο του, Σάββα Λαγού, ξεκίνησαν τη συστηματική μουσική ενασχόληση τους. Φίλοι από τα παιδικά τους χρόνια, μοιράζονται πολλά, όπως και την αντίληψη ότι η μουσική είναι μια ανώτερη έννοια, μία αναζήτηση, κάτι ιδιαίτερα βαθύ. Σαν ένα σπίτι όπου πάντα επιστρέφουν και προσπαθούν να κατανοήσουν με τον πιο εσωτερικό τρόπο. Με κλασικές μουσικές σπουδές, ο Βασίλης Φιλίππου στο πιάνο και ο Σάββας Λαγού στο βιολί, βρήκαν στο τραγούδι ακόμη μια σύμπτωση. Ο Σάββας Λαγού πρότεινε τη φωνητική μελέτη, για λόγους πρακτικής εξάσκησης και το ρεπερτόριο από τη δημοτική μουσική της Ελλάδας και της Κύπρου ήταν ένα ενδιαφέρον σημείο εκκίνησης.
Παράλληλα, εκείνο τον καιρό, ο Βασίλης Φιλίππου εργαζόταν πάνω σε ένα πρότζεκτ που συνδύαζε τη μουσική της Μαδαγασκάρης με εκείνη της Μεγαλονήσου. Σε αυτό το πλαίσιο, αναζήτησε επιπλέον συνεργάτες και κάπως έτσι απέκτησε την πρώτη του μαγιά του σχήμα «Κάλεσμα». Έξι φωνές, έξι μουσικοί που βασίστηκαν στην καλλιέργεια της ανθρώπινης σχέσης για να ξεκινήσουν μία συνεργασία και να την εξελίξουν σε μία κοινή πορεία. Με αργά, αλλά σταθερά βήματα, ως εχέγγυα και συνθήκη για μουσική δημιουργία. Έτσι, οι Βασίλης Φιλίππου, Σάββας Λαγού, Πάρης Παράσχος, Φρειδερίκη Τομπάζου, Κατερίνα Παράσχου και Αναστασία Ζακυνθινού στελέχωσαν το «Κάλεσμα», ένα εξαμελές φωνητικό σύνολο που «ασχολείται με τη φωνητική εκτέλεση και έρευνα στις μουσικές παραδόσεις κυρίως της Κύπρου και Ελλάδας, όπως επίσης και με προσωπικές, αυθεντικές συνθέσεις, στοχεύοντας την γεφύρωση των επιτόπιων παραδόσεων με τη σύγχρονη δημιουργία. Σημαντικό ρόλο στη μουσική που το «Κάλεσμα» μελετά, έχει ο λόγος, με αναφορές στην κυπριακή δημοτική ποίηση», αναφέρεται στη σύντομη συνοδευτική περιγραφή του σχήματος.
«Το όνομα του σχήματος, το “Κάλεσμα” προήλθε μετά από πολλές συζητήσεις με τον Σάββα Λαγού, γιατί θέλαμε να του δώσουμε μια υπόσταση ώστε να το δούμε όλοι πιο ζεστά», λέει στο folkradio.gr ο Βασίλης Φιλίππου και προσθέτει «Πάντα με γοήτευαν τα πουλιά και τα δέντρα. Αντλούσα έμπνευση από εκεί. Ίσως, πάλι, όλο αυτό να έχει να κάνει και με την ποίηση, κυρίως του Μιχάλη Πασιαρδή. Επίσης, πάντα αναρωτιόμουν ποιο είναι το “κάλεσμα” του ανθρώπου, ηχητικά. Ακούμε τα σπουργίτια, τα χελιδόνια, τους σκύλους και τις γάτες. Όλα τα ζώα έχουν ένα κάλεσμα, έναν κωδικοποιημένο τρόπο επικοινωνίας, απλώς οι άνθρωποι το απλοποιούν και το ακούν σε ένα – δύο ήχους. Πρόσφατα έγιναν πειράματα στα καλέσματα των πουλιών, με επεξεργασία σε πιο αργή ταχύτητα, και διαπιστώσαμε ότι αυτός ο ήχος είναι πολύ πλούσιος. Αυτές είναι μελωδίες που περνάνε από γενιά σε γενιά. Αντίστοιχα, το κάλεσμα του ανθρώπου είναι το κλάμα, η “κραυγή” όπως λέει ο Καζαντζάκης».
Οι αναζητήσεις των μουσικών από το “Κάλεσμα” ξεκινούν από την παραδοσιακή μουσική της Κύπρου, της Ελλάδας και ιδιαίτερα από νησιά, όπως η Ρόδος, η Κρήτη, εκτείνονται στη μουσική της Ηπείρου, αλλά και στην Ανατολική μουσική, την Αρμένικη και την Τούρκικη μουσική. Στη μουσική τους έχουν στοιχεία κλασικής μουσικής, ενώ συνεργάζονται και με τον τζαζ κιθαρίστα από την Κύπρο, Οδυσσέα Τουμάζου.
Πηγή έμπνευσης, ωστόσο, αποτελεί και μία από τις πιο αξιόλογες Ελληνίδες μουσικούς, η Μάρθα Μαυροειδή, με την οποία έχουν ήδη αναπτύξει και κάποια σχέδια συνεργασίας, όπως εξηγεί ο Βασίλης Φιλίππου «Αν μπορούσα να αναφέρω μόνο έναν καλλιτέχνη και άνθρωπο που μας έχει επηρεάσει πολύ, θα έλεγα τη Μάρθα Μαυροειδή. Τη βλέπουμε σαν ένα όμορφο παράδειγμα, σαν μουσικό και άνθρωπο, που επίσης αγαπά το τραγούδι. Τη θαυμάζω για τη φυσικότητα και άνεση με την οποία συνθέτει και δημιουργεί της συνεργασίες της. Φτιάχνει έργα που ακούγονται αβίαστα στο αυτί, ενώ είναι ενεργή σε αρκετά φωνητικά σύνολα. Χαίρομαι πολύ, γιατί θα συνεργαστούμε μαζί της, σε κάποιες συναυλίες και ίσως κάνουμε και ορισμένες ηχογραφήσεις»
Οι καταγραφές και τα βιβλία του Γεωργίου Αβέρωφ και του Σαββάκη Λάμπρου είναι μερικές από τις πηγές τους, ενώ προσπαθούν να ανασύρουν και να εργαστούν πάνω σε κομμάτια που δεν έχουν ερμηνευτεί ιδιαίτερα. «Εναι μια πρόκληση να πάρεις ένα κομμάτι από την Κύπρο, που δεν έχει ακουστεί ιδιαίτερα, και να το συνδυάσεις με ένα άλλο από την Ελλάδα ή την Τουρκία. Να δούμε ποια ήταν η θέση του στην κοινωνία, και πως μπορούμε να το βάλουμε στο πρόγραμμα μιας συναυλίας, σήμερα. Κάποιες παρτιτούρες και καταγραφές ανταλλάξαμε και με τη Μάρθα Μαυροειδή. Επίσης, υπάρχουν τραγούδια ή οργανικοί σκοποί που μας συνοδεύουν χρόνια, όπως το Dêrsim Dört Dağ İçinde, μια κούρδικη μελωδία που την αγάπησα πολύ εδώ και μια δεκαετία…», λέει ο Βασίλης Φιλίππου.
Πρόσφατα το φωνητικό σύνολο από την Κύπρο παρουσίασε τη δουλειά του στην ετήσια Συνάντηση Νέων Συγκροτημάτων Παραδοσιακής Μουσικής “Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα” που διοργανώνει ο Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου. Ένας θεσμός που παρουσιάζει και αναδεικνύει τα μουσικά σχήματα που αποτελούν τη συνέχεια της ελληνόφωνης δημοτικής μουσικής. Μία συνέχεια τα μουσικά μέλη της οποίας πληθαίνουν με γεωμετρική πρόοδο τις τελευταίες δύο δεκαετίες… Κι αυτό έχει την ερμηνεία του, σύμφωνα με τον Βασίλη Φιλίππου: «Στην Κύπρο ανεξάρτητα αν έχεις μεγαλώσει σε χωριό ή πόλη, εάν πρόκειται για το περιβάλλον ενός σχολείου, ή μιας παρέας, η κυπριακή διάλεκτος -ηχητικά- έχει μια βαθιά θέση στην ψυχή του κόσμου. Εκφράζει πράγματα που είναι συλλογικά και φέρει μαζί της στο σήμερα, ιστορίες και συναισθήματα παλιότερων χρόνων. Ο καθένας, εφόσον χρησιμοποιεί τη διάλεκτο του, αισθάνεται αληθινός τη στιγμή που το κάνει. Το ίδιο και στη δημοτική μουσική, είτε είσαι κάποιος που μελετά σε όλη του τη ζωή, είτε κάποιος που την αγνοεί, στο άκουσμα της κάτι αληθινό συμβαίνει. Διότι, δημιουργεί αληθινή αντίδραση στην ψυχή και το νου. Σε μια εποχή που όλα φαίνονται να πηγαίνουν πολύ γρήγορα, ο άνθρωπος ψάχνει για αληθινές στιγμές. Νομίζω πως η μουσική είναι διέξοδος για όλο τον κόσμο, αλλά και σε ένα άλλο επίπεδο για τους μουσικούς ανεξαρτήτου είδους, η δημοτική μουσική είναι μια πλατφόρμα, όπου βρίσκεις πληροφορίες, σαν ένας καθρέφτης που πίσω του πάντα κάτι κρύβεται. Ο λόγος που αισθανόμαστε ως πιο οικεία την παραδοσιακή μουσική είναι ίσως γιατί σαν άνθρωποι έχουμε ανάγκη να βρούμε μια αλήθεια»
Το «Κάλεσμα» ετοιμάζεται για μουσικά εργαστήρια και συναυλίες σε Φεστιβάλ της Κύπρου, καθώς και για ένα πολύ ενδιαφέρον φθινόπωρο που θα περιλαμβάνει τη συνεργασία με τη Μάρθα Μαυροειδή και πιθανότατα την έκδοση μιας ηχογράφησης προς το τέλος του 2024 ή τον επόμενο χρόνο.
Μάθετε περισσότερα
https://www.facebook.com/kalesmavoices
https://www.youtube.com/channel/UC2j3S_UgGJ9Plg8G5wSsosA
